Tarım İl Müdürlüğü ve Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi ?Erzurum İli Morkaraman Koyun Irkının Halk Elinde Islahı Projesi? porje çalışması başlattı.
Tarım Bakanlığı tarafından Hayvancılığın Desteklenmesi çerçevesinde Halk Elinde Kücükbaş Hayvan Islahı Ülkesel Projesi hazırlandı. Tarım Bakanlığı tarafından Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkında 2005/8503 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı çerçevesinde Halk Elinde Kücükbaş Hayvan Islahı Ülkesel Projesi hazırlandı. Projenin yaygın etkisi, yatırımın geriye dönüsünde etki değerinin yüksek çıkması ve çalışılan tüm popülâsyonlarda somut ilerlemeler kaydedilmesi sonucu projenin genişletilerek sürdürülmesine karar verildi. Bu bağlamda, 2011-2015 yıllarını kapsayan ikinci 5 yıllık dönemde küçükbaş hayvan ırkları yanında Anadolu Manda ırkını da içine alan Halk Elinde Hayvan Islahı Ülkesel Projesi?nin uygulamaya alınması planlandı. Proje 2013 Yıllında farklı 4 ilin ilavesiyle 58 İlde, 24 alt proje ilavesiyle 148 alt projeye çıkarılırken, 2014 yılında yeni illerden gelen yoğun taleplerde incelenerek, yeterli alt yapıya sahip yaklaşık 2 farklı İl ile 4 alt projenin daha başlatılmasına karar verildi.
Proje lideri Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Veteriner Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Yıldız, Proje kapsamında Erzurum İli Morkaraman Koyun Irkının Halk Elinde Islahı bir ve iki alt Projesi uygulandığını söyledi.
Yıldız,? Erzurum İli Morkaraman Koyun Irkının Halk Elinde Islahı bir ve iki alt Projesi uygulanmaktadır. Proje kapsamında Erzurum ilinde uygulanan projede, Morkaraman bir ve Morkaraman iki projeleri kapsamında 35 köyde, 86 adet yetiştiriciye ait 12600 baş koyun üzerinde proje yürütülmektedir. Proje Erzurum Damızlık Koyun ve Keçi Yetiştiricileri Birliği, Tarım İl Müdürlüğü ve Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesinin katkıları ile yürütülmektedir. Projede, proje lideri olarak Prof. Dr. Ahmet Yıldız, Proje teknik elamanı olarak Ziraat Mühendisi Zooteknist Özge Özkan Bozgüllü ve Veteriner Hekim Ömer Faruk Gülbeyen görev yapmaktadır. Projede, Morkaraman ırkının et ve döl verimlerini artırmak, Bölgede nitelikli Morkaraman damızlık ihtiyacının karşılanması, damızlıkçı işletmelerin kurulması, birlik ve yetiştiricilere hayvan ıslahı uygulamalarının ve organizasyonun öğretilmesi yetiştiricilerinin ekonomik seviyelerinin yükseltilerek ülke ekonomisine artı değer sağlanması amaçlanmaktadır. Proje bugüne kadar sahada yürütülen en büyük ölçekli küçükbaş uygulama projesi, en büyük ölçekte materyalin verim kaydının tutulduğu ilk ve tek küçükbaş ıslah projesi, Yetiştirici, Bakanlık ve Üniversite birlikteliğinin sağlanması bakımından oldukça önemidir. Proje kapsamında ayrıca yetiştiricilere yönelik olarak ıslah, yetiştirme, besleme ve hayvan sağlığı konularında eğitim çalışmaları yapılmaktadır. Proje kapsamında üretilen nitelikli damızlıklar projedeki işletmeler arası transfer edildiği gibi, proje dışındaki yetiştiricilerinde damızlık koç ihtiyacı karşılanmaktadır. Yıldan yıla sağlanan genetik ilerleme ile Bölge şartlarına adaptasyonu mükemmel olan Morkaraman ırkının verim seviyesinin artırılması sağlanacaktır. Önümüzdeki yıllarda projeye katıla yetiştirici sayısının artırılması hedeflenmektedir. Koyun yetiştiriciliğinde verimliliği artırmanın iki ana yolu vardır. Birincisi, koyunlara daha iyi çevre koşulları sağlamak, ikincisi ise koyunların genetik değerini yükseltmek ya da genotipi ıslah etmektir. Bu iki ana yoldan genotipin ıslahı, kalıcı ve sürekli olması niteliğiyle önem kazanır. Uzun kış sezonu, yetersiz kaba yem üretimi, engebeli ve düşük verimli meralara dayalı ekstansif yetiştiricilik, yetiştiricinin teknik koyunculuk hakkındaki yetersiz bilgi düzeyi Doğu Anadolu Bölgesi?nde kültür ırkı ve melezlerinin yetiştirilmesini güçleştirmektedir. Yüksek verimli ırklar daha ziyade düşük rakımlı, ılıman iklimli bölgelerde yetiştirilmeye uygundur. Yüzlerce yıl süren seleksiyon sonucu Bölgenin iklim ve coğrafi şartlarına adapte olan yerli ırklarının seleksiyon ile verim artışı sağlayarak yetiştirilmesi daha verimli sonuçlar doğuracaktır. Yerli koyun ırklarımızın verim
özellikleri yönünden sahip oldukları genetik potansiyel yeterince incelenememiştir. Morkaraman ırkı yüzyıllardır aynı verim seviyesinde olan yerli bir ırkımızdır. Mevcut şartlarda daha hızlı gelişen verim seviyesi yüksek ırkların yetiştirilmesi karlılığı artıracaktır. Et verimi ve kalitesi iyi olmayan bir ırkın yetiştirilmesi ile yapılan üretimin maliyeti yüksek olacağından rekabet gücü zayıf olacaktır. Karlı olmayan üretimin sürdürülebilirliği düşüktür. ? dedi
MORKARAMAN IRKININ BÖLGE İÇİN ÖNEMİ BÜYÜK
Bölgede meraya dayalı olarak yapılan üretimde Morkaraman ırkı çevre şartlarına uyumu bakımından büyük avantaja sahip olduğunu ifade eden Proje lideri Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Veteriner Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Yıldız, Yüksek verimli farklı ırkların bölge şartlarına adaptasyonu ve yetiştiricilerin besleme ve bakım şartlarında hayatını devam ettirerek yüksek verim vermesi oldukça zor olduğunu belirtti.
Yıldız,? Bölgemizde meraya dayalı olarak yapılan üretimde Morkaraman ırkı çevre şartlarına uyumu bakımından büyük avantaja sahiptir. Yüksek verimli farklı ırkların bölge şartlarına adaptasyonu ve yetiştiricilerin besleme ve bakım şartlarında hayatını devam ettirerek yüksek verim vermesi oldukça zordur. Yüksek verimli ırklar daha çok ılıman iklimli rakımı düşük bölgelerde yetiştirilir. Erzurum 1900-2000 rakımlı kışları oldukça sert geçen, mera sezonu kısa olan bir ilimizdir. Hayvan barınakları ve kış şartlarında yemleme imkânları değerlendirildiğinde Morkaraman ırkının bölge için önemi bir kat daha artmaktadır. Bu yerli ırkın ıslahı ile verim seviyesinin yükseltilmesi en doğru yoldur. Seleksiyon çalışmalarının büyük popülâsyonlarda ve yetiştirici elinde yapılması ile etkinliği daha fazla olacaktır. Irkın ıslahı sonucu çevre şartlarına dayanıklı ve verim seviyesi tatmin edici düzeyde olan Morkaraman ırkı yetiştiriciler tarafından daha fazla yetiştirilecek, daha yüksek verim elde edilecektir. Bölge çayır ve mera alanı bakımından Ülkemizin en önde gelen illerindendir. Ekstansif hayvancılığın yaygın olarak yapıldığı bölgede bu imkânlardan yararlanmanın yolu yerli hayvanların üretiminin devam ettirilmesidir. Son yıllarda koyun yetiştiriciliğinde yaygınlaşan, verim artışı sağlamak amacıyla yapılan melezleme uygulamaları sonucu bölge şartlarına uyum sağlamış olan ırkların saflığı bozulmaya başlamıştır. İleriki yıllarda farklı ırklarla melezlemeler artacaktır. Morkaraman ırkı da yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalacağı düşünüldüğünde bu proje halk elinde yerli ırkların muhafazasına da büyük katkı sağlayacaktır. Projenin uygulama girmesiyle yapılacak eğitim çalışmaları sonucu çevre faktörlerinin iyileştirmesi ile birlikte damızlık seçimi sonrası genotipte de iyileşme sağlanarak Morkaraman ırkının halk elinde ıslahı gerçekleşecektir. Bölgenin iklim ve coğrafi şartlarına adapte olan Morkaraman ırkının seleksiyon ile verim artışı sağlayarak yetiştirilmesi sonucu koyunculuktan elde edilen gelirde artış olacaktır. Kırsal kesimde yaşayan halkımız için fazla yatırım gerektirmeden yapılabilecek bir uğraş alanı olarak, doğal kaynaklarımızı ülke ekonomisine kazandırabilecek ve önemli bir istihdam alanı oluşturabilecektir.? diye konuştu
