Dünyada milyonlarca insanı etkileyen Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) için her yıl Kasım ayının üçüncü çarşambası “Dünya KOAH Günü” olarak anılıyor. Bu yılın teması ise “Nefesin Daralıyorsa KOAH’ı Düşün!” olarak belirlendi.
Sağlık uzmanları, KOAH’ın hava yollarında kalıcı daralmaya yol açan, nefes darlığı, öksürük ve balgamla seyreden süreğen ve ilerleyici bir hastalık olduğuna dikkat çekerek, erken tanının yaşam kalitesini belirgin şekilde artırdığını vurguladı.
KOAH, küresel ölçekte en sık görülen ölüm nedenleri arasında yer alıyor. KOAH’a bağlı ölümlerin %90’ı düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşanıyor. Hastalık 40 yaş üstü yetişkinlerde yaklaşık %10 oranında görülmesine rağmen, hastaların %60–85’inin henüz tanı almadığı bildiriliyor.
Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TUSEB) verilerine göre Türkiye’de yaklaşık 4 milyon KOAH hastası bulunduğu tahmin ediliyor. 2024 TÜİK verilerinde ise solunum sistemi hastalıkları ölüm nedenleri arasında %15 oranıyla üçüncü sırada yer aldı.
Uzmanlara göre KOAH gelişiminde sigara içimi en belirleyici faktör. Hastaların yaklaşık %80’inin sigara geçmişi bulunuyor. Bunun yanında;
KOAH’ın en yaygın yakınmaları;
Özellikle kronik öksürük, sigara kullanımına bağlandığı için çoğu hasta tarafından önemsenmeden yıllarca devam edebiliyor. Oysa 40 yaş üstü, sigara veya tütün ürünü kullanan; nefes darlığı yaşayan her bireyin KOAH açısından değerlendirilmesi gerekiyor.
Hastalık, sağlık kuruluşlarında yapılan spirometre (nefes ölçüm testi) ile kolaylıkla teşhis edilebiliyor. Solunum fonksiyon testi, hava akımındaki daralmayı ölçerek hastalığın düzeyini ortaya koyuyor.
KOAH’ta uygulanan tedavinin temelini, solunum yoluyla kullanılan inhaler nefes açıcı ilaçlar oluşturuyor. Düzenli ilaç kullanımının, alevlenmeleri ve nefes darlığını azalttığı belirtiliyor. İleri evre hastalarda evde oksijen tedavisi veya solunum cihazı gerekebiliyor.
Uzmanlar, hastaların her yıl grip ve yaşam boyu bir kez zatürre aşısı yaptırmasının önemine dikkat çekiyor.
KOAH’ın tamamen ortadan kaldırılması ancak risk faktörlerinin azaltılmasıyla mümkün. Bu kapsamda vatandaşlara şu öneriler yapılıyor:
Sağlık Bakanlığı, KOAH risk faktörleriyle mücadele ve erken tanı amacıyla Türkiye Kronik Hava Yolu Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programını uyguluyor. Ayrıca birinci basamak hekimler için hazırlanan KOAH Değerlendirme ve İzlem Kılavuzu ile aile hekimlerinde kullanılan KOAH İzlem Modülü aktif olarak yürütülüyor.
